W dniach 1-2 marca Biała Podlaska ponownie uczciła Dzień Pamięci Żołnierzy Niezłomnych.
Obchody rozpoczęły się 1 marca (sobota) o godzinie 11:00 przy ul. Krótkiej 3, gdzie nastąpiło złożenie kwiatów przed dawną siedzibą Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (w latach 1944-1956) oraz przy ul. Prostej 33, pod tablicą poświęconą Żołnierzom Wyklętym.
Główne uroczystości odbyły się 2 marca o godz. 10:00 (niedziela) mszą świętą w intencji Ojczyzny w parafii Narodzenia NMP przy ul. Brzeskiej. Po niej (o godzinie 11:00) uczestnicy uroczystości zgromadzili się przy ul. Prostej 33, skąd przemaszerowali przed budynek Zakładu Karnego, gdzie miał miejsce Apel Pamięci. Zaśpiewano Hymn Państwowy, odbyło się wystąpienie Prezydenta Miasta Biała Podlaska Michała Litwiniuka. Po czym nastąpił czas na Apel Pamięci i złożenie kwiatów ku czci poległych żołnierzy podziemia niepodległościowego. (więcej w dalszej części relacji)
Dodatkowo i tradycyjnie (o godzinie 12:00) na ul. Prostej 33 odbył się coroczny Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych pt. ,,Tropem Wilczym”. Była to już XIII edycja tego Biegu.
Zacznijmy jednak od tego kim są Żołnierze Wyklęci oraz dlaczego obchodzimy ich Dzień i skąd wzięło się to święto?
Kim są Żołnierze Wyklęci?
Żołnierze wyklęci, zwani są także żołnierzami niezłomnymi. Jest to określenie odnoszące się do członków polskiego powojennego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, którzy w latach 1944–1963 stawiali opór sowietyzacji Polski i podporządkowaniu jej ZSRR. Byli to głównie ci żołnierze Armii Krajowej, którzy nie złożyli broni po zakończeniu II wojny światowej.
Ich działalność polegała na walce z sowieckimi służbami bezpieczeństwa oraz podporządkowanymi im polskimi organami bezpieczeństwa. Prowadzili akcje zbrojne, sabotażowe oraz wywiadowcze, mające na celu przeciwdziałanie umacnianiu się władzy komunistycznej w Polsce.
Od kiedy Obchodzony jest Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych i skąd się on wziął?
W okresie PRL żołnierze wyklęci byli przedstawiani przez władze jako bandyci i zdrajcy. Dopiero po 1989 roku zaczęto przywracać pamięć o ich działalności, a w 2011 roku ustanowiono Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, obchodzony corocznie 1 marca, aby oddać im hołd. W 2001 roku Sejm RP podjął uchwałę uznającą ich zasługi, a osiem lat później organizacje kombatanckie zaproponowały, by 1 marca stał się oficjalnym dniem ich pamięci. Inicjatywę tę podjął prezydent Lech Kaczyński, a po jego śmierci kontynuował ją prezydent Bronisław Komorowski. Ustanowienie tego święta było symbolicznym aktem przywrócenia pamięci o bohaterach, którzy przez lata byli zapomniani lub oczerniani przez komunistyczne władze.
Choć uzasadnienie projektu ustawy nie wyjaśniało, dlaczego na celebrowanie Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” wybrano właśnie 1 marca, pomysł ten wysunął ówczesny prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka. Data ta nawiązuje do tragicznych wydarzeń z 1951 roku, kiedy to w więzieniu mokotowskim zamordowano siedmiu członków IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukasza Cieplińskiego, Mieczysława Kawalca, Józefa Batorego, Adama Lazarowicza, Franciszka Błażeja, Karola Chmiela i Józefa Rzepkę. Byli oni ostatnimi ogólnopolskimi koordynatorami „Walki o Wolność i Niezawisłość Polski z nową sowiecką okupacją”. Wybór tej daty był również nawiązaniem do uchwały sejmowej z 2001 roku. Inicjatorzy powstania święta dążyli do jego ustanowienia przed 1 marca 2011 roku, by pierwsze oficjalne obchody mogły upamiętnić 60. rocznicę zamordowania dowództwa WiN.
Warto wiedzieć, że:
Ostatni z żołnierzy wyklętych, Józef Franczak ps. „Lalek”, zginął w obławie w 1963 roku, co symbolicznie zakończyło działalność zbrojnego podziemia antykomunistycznego w Polsce.
Czym jest Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych pt. ,,Tropem Wilczym”?
Bieg ,,Tropem Wilczym”, w ramach którego uczestnicy wyruszą w symboliczną trasę o długości 1963 metrów. To dystans upamiętniający rok, w którym zginął ostatni Żołnierz Wyklęty - Józef Franczak ps. "Lalek".
Jest to ogólnopolska inicjatywa mająca na celu upamiętnienie Żołnierzy Wyklętych, członków polskiego podziemia antykomunistycznego i antysowieckiego.
W 2020 roku w biegu wzięło udział ponad 75 000 uczestników z 370 miast, w tym z 9 miast zagranicznych, takich jak Chicago, Londyn czy Wilno. Wydarzenie odbywa się również w polskich garnizonach wojskowych za granicą, gdzie hołd Żołnierzom Wyklętym oddają nie tylko polscy żołnierze, ale także ich koledzy z innych krajów.
W 2025 roku Bieg ,,Tropem Wilczym” odbył się 2 marca (niedziela) o godzinie 12:00 nie tylko w miastach w Polsce, ale także na przykład w Forest Park na Queensie w Nowym Jorku.
Organizatorem ogólnopolskim XIII edycji projektu „Tropem Wilczym Biegu Pamięci Żołnierzy Wyklętych” jest Fundacja Wolność i Demokracja.
W biegu mogli wziąć udział całe rodziny, a dystans 1963 metrów jest dostosowany również dla osób, które preferują marszobieg.
Bieg ,,Tropem Wilczym” to nie tylko okazja do aktywności fizycznej, ale przede wszystkim do oddania hołdu bohaterom. Uczestnictwo pozwala na pielęgnowanie pamięci o trudnej historii naszego kraju.
Jak przebiegały wydarzenia z Dnia 2 marca 2025r. w Białej Podlaskiej?
W Kościele Narodzenia NMP w Białej Podlaskiej o godzinie 10:00 odbyła się uroczysta msza święta w intencji Ojczyzny oraz Żołnierzy Wyklętych. Do świątyni zostały wprowadzone sztandary bialskich szkół oraz sztandary wojskowe i inne.
Po mszy świętej wszyscy zebrani opuścili kościół, zostały wyprowadzone sztandary, i wszyscy razem udali się w przemarszu na ul. Prostą 33, pod Zakład Karny, gdzie podniesiona została na maszt flaga Polski. Po czym przemówił Prezydent miasta Biała Podlaska, Michał Litwiniuk. Został tam odczytany Apel Pamięci, podczas którego wymienione zostały nazwiska poległych bohaterów. Następnie kompania honorowa oddała salwę honorową, czyli serię strzałów w powietrze, stanowiącą wojskowy wyraz szacunku i hołdu dla zmarłych. Później zostały złożone kwiaty pod znajdującą się tam tablicą pamiątkową poświęconą Żołnierzom Wyklętym.
Dlaczego pod Zakładem Karnym?
W latach 1944–1956 w tym miejscu mieściła się siedziba Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, w którym przetrzymywano i represjonowano osoby sprzeciwiające się władzy komunistycznej, w tym Żołnierzy Wyklętych. Składanie kwiatów w tym miejscu stanowi hołd dla ofiar represji komunistycznych, które zapłaciły zdrowiem i życiem za służbę w walce z narzuconą władzą.
Bieg ,,Tropem Wilczym’’
Po wszystkich ceremoniach odbył się coroczny bieg ,,Tropem Wilczym’’. Prezydent Miasta wystartował zawodników, którzy przebiegli 1963m, upamiętniając tym rok śmierci ostatniego żołnierza Wyklętego - Józefa Franczaka o ps. "Lalek".
Podsumowanie
Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Białej Podlaskiej były pełne refleksji i szacunku dla bohaterów, którzy oddali życie za wolną Polskę. Wspólna modlitwa, apel pamięci i symboliczne gesty, jak złożenie kwiatów, przypomniały o ich niezłomnej postawie i poświęceniu. Niech pamięć o Żołnierzach Wyklętych trwa w naszych sercach, inspirując kolejne pokolenia do pielęgnowania wartości, za które walczyli!
!Cześć i chwała Bohaterom!
Łukasz Kusznieruk kl.3Ti
